GRONDIJS MULDER KIESMAN 1985

Erich Kästner’s EMIL UND DIE DETECTIVE werd Swartes eerste SPEELGOEDVOORSTELLING. Hij maakte deze samen met Annet Kouwenhoven bij Maatschappij Discordia. De pers merkte hem op als beeldend theatermaker.  Het werd een voorstelling met verhalen en veel spullen. Aan het einde ziet het personage Emil voor het eerst van zijn leven de grootstad Berlijn. Met een videocamera op een sleetje werd er door een nagebouwde maquette in gegalvaniseerd blik gegleden, waarin minibroodjes de treinen, trams en auto’s voorstelden.

HET TAPIJT 1989

HET TAPIJT VAN BAYEUX is een borduurwerk van 72 m. breed en 30 cm hoog dat de geschiedenis van de Battle of Hastings uit 1066 vertelt. In deze speelgoedvoorstelling speelden we drie kinderen die de hele oorlog nadoen, tot het ruzie wordt. Er werd een veldslag geleverd met schoenleesten, lijmtangen, hertengeweien en nog veel meer.

DE GYSBREGHT 1991

Gerardjan Rijnders vroeg om bij Toneelgroep Amsterdam de Gysbreght te maken, een inmiddels onderbroken 360-jarige traditie van het Amsterdams stadsgezelschap voor nieuwjaarsdag. Deze versie werd een mogelijk reconstructie van de première uit 1637. De bezetting bestond uit uitsluitend mannen, zoals in Vondels tijd gebruikelijk, en was grotendeels Vlaams. We hebben ons verdiept in het barok acteren, naast typisch Antwerps volkstheater. Op het toneel stond een compleet miniatuur-Amsterdam. De voorstelling werd voorafgegaan door een college over de stad in de gouden eeuw.

POTTERS BEESTEN 1991

Vijf kleine dierenverhaaltjes naar Beatrix Potter op het toneel. De vier poppenspelers zijn nogal rivaliserend, argwanend, eigenwijs en individualistisch. Een hilarische voorstelling, die twee tournees beleefde. Met de kat die een eigen muizenvallenfabriekje onder de kast heeft, een stomme eend die niet door heeft dat de vos haar op wil eten, een vos die een das de strot af wil bijten en muizen in een levensgroot poppenhuis. Mierzoete verhaaltjes met een twist. De voorstelling werd na 25 jaar hernomen.

GEBROEDERS LEEUWENHART 1992

Dit was de eerste samenwerking met Liebeth Coltof. Rieks Swarte maakte deze voorstelling bij haar HUIS AAN DE AMSTEL. Het werd een poëtische kleine zaal voorstelling naar het prachtige boek van Astrid Lindgren over twee broers die samen in een zelf-verbeeld land wonen, waar draken moeten worden verslagen om de dood in de ogen te kunnen zien. Het is de levensfilm van de jongste, die hij nog moet beleven voordat hij echt kan sterven.

OPENING AMSTERDAM ARENA 1996

Het grootste schilderij ter wereld werd het. De geschilderde zee die de grasmat van het nieuwe stadion van Ajax moest onthullen. Het werd een spiegelgevecht van schepen.

ALICE 1998

Omdat Lies Visschendijk als Alice moest groeien en krimpen, was er een perspectief-kijkkast gemaakt met echte antieke meubeltjes. Als ze vooraan stond, was ze klein en achteraan was ze enorm. Ook werd er een antiek bosdécor gebruikt.

Het was een absurde vertoning van een absurd boek. Een anarchistisch Victoriaanse voorstelling die enigszins uit de hand liep. Na een tournee langs de kleine zalen werd de productie aangepast voor een kerstserie voor de Haarlemse schouwburg.

HONDJE 1998

Een familievoorstelling naar een kinderboek van de Franse schrijver Daniel Pennac. Een hondje dat op een vuilnishoop geboren wordt, trekt er op uit om door een kreng van een meisje gered te worden uit het asiel. Haar ouders zijn al even vreselijk. Als hondje door hen helemaal vergeten wordt loopt hij weg. Dan ontmoet hij de vrije hond Prairiewolf die bij een beeldhouwer woont. Ze worden de beste vrienden en besluiten wraak te nemen op de familie door het hele appartement te slopen en zo komt alles weer goed. De voorstelling speelde in mei 2000 een maand lang in het New Victory Theatre in New York.

JA ZUSTER NEE ZUSTER 1999

Een familievoorstelling bij het RO-theater naar de beroemde televisieserie uit de jaren zestig, met als coregisseur Pieter Kramer. Oudere mensen vonden dat de voorstelling precies was als de serie, wat natuurlijk niet kan. Met Loes Luca als zuster Klivia was het iedere avond een feestje. Hij heeft ook nog een paar avonden in een vol Carré gespeeld!

DE HONGERENDE WEG 2003

Samen met Liesbeth Coltof eerst deze magistrale roman van Ben Okri bewerkt tot een toneeltekst. Een ‘Afrikaanse’ setting: de catwalk in het midden en het publiek aan weerszijden ervan. Het epos gaat over een abiku-kind, dat voor de helft in de geestenwereld staat en voor de andere helft in de wereld van de levenden. Hij maakt mee hoe zijn vader al het geld er doorjaagt, politicus wil worden of anders wereldkampioen boksen, en hoe zijn moeder liefdevol en oververmoeid probeert de eindjes aan elkaar te knopen met het verkopen van vis op de markt. De geesten vallen het kind steeds lastig om hem terug te lokken naar het hiernamaals. Zelfs met een gouden weg. Zijn vriendje Ade kiest er voor om terug te gaan, maar Azaro zelf niet, omdat de wereld zo mooi is, omdat een bal er kan stuiteren.

CORDOBA / WOORD 2004

Een van de collegevoorstellingen was WOORD. Matthijs Rümke bedacht dat zeven gezelschappen uit Nederland en Vlaanderen zouden rondreizen met twaalf voorstellingen over Cordoba rond het jaar 1000. WOORD ging over een stuc-paneel uit de synagoge van Cordoba. Het lijnenspel hiervan is betoverend en onbegrijpelijk. Met de gulden snede kan je er niet mee uit de voeten. Omdat de islamieten van toen de gulden snede niet zagen als islamitisch, hebben ze er zelf speciaal voor Cordoba er maar een verzonnen. Gerardjan Rijnders maakte een stuk waarin de bouw van koepels en de vedische rekenkunde, het magische vierkant en een schietlood ons brachten tot de Cordobese Gulden snede, ingebed in een Bijbelse context. Moeilijke materie in een voorstelling vol verwondering en schoonheid.

TANTE PATENT 2009

TANTE PATENT van Annie M.G. Schmidt was een krantenstrip uit de jaren vijftig. Het verhaal gaat over een burgervrouw, die een Batavier over de vloer krijgt die zijn offervat terug wil. Maar die heeft tante Patent net weggegeven aan dokter Vierus die een oogje op haar heeft. De Grote Sof, zoals de Batavier heet, weet zich niet te gedragen, maar tante Patent houdt zich staande met haar lijfspreuk: “Wat is het leven toch gemakkelijk, als je maar gewoon doet.” Het hele stadje raakt vervolgens in de ban van de Batavier met zijn vrijheidsopvattingen, maar de orgie van vrijheid valt uiteindelijk tegen. Alles keert weer terug bij het oude als de Sof en het offervat weer terug kunnen naar het walhalla.

Tante Patent werd gespeeld door de onvolprezen Ferdi Janssen, al ruim 25 jaar Swartes vaste acteur. Een voorstelling met veel spullen en plezier. Tante Patent’s huis was gemaakt van oude lakens en kwam uit de grond omhoog en kon helemaal draaien, hangend aan een draadje.

L’ENFANT ET LES SORTILÈGES 2009

Toen het Limburgs Symfonie Orkest een jubileumjaar had, pakten ze uit met de kinderopera van Ravel over een stout jochie dat door zijn slachtoffers wordt terug gepest, tot hij tot inkeer komt en om zijn mamma roept. Grote bezetting van het orkest onder leiding van Ed Spanjaard, met koor en zangers. Voor het podium stonden negen schildersezels, waarop een decor van 40 cm hoog en 12 meter breed opgesteld stond, waar talloze poppetjes van papier de opera verbeeldden. Het hele poppenspel werd live gefilmd en geprojecteerd boven het orkest.

UITTOCHT 2011

Irène Nemirovski schreef een magistrale roman STORM IN JUNI over de evacuatie van de totale bevolking toen Parijs in 1940 tot open stad verklaard werd. Resultaat ervan waren overvolle treinen en stations en enorme files in de campagne. Nemrovski beschrijft de harteloze karakters die in een dergelijke toestand tot monsters worden. Niemand wist van dit boek, totdat het na 60 jaar in een koffer op de kast te hebben gelegen, werd ontdekt door haar dochters.

Denise, de jongste dochter, bezocht na al die jaren het huis op het platteland vanwaar haar ouders waren afgevoerd naar Auschwitz. Ze dwaalde twee uur lang door het huis waar niets was veranderd. Daar ervaart ze voor het eerst de bevrijding. In de voorstelling werden beide verhalen, die van de roman en die van Denise door elkaar verteld. Een videodocumentaire die live op het toneel werd gemaakt met maquettes, voorwerpen uit de koffer, video, live muziek en actrice Joke Tjalsma.

Op het scherm waren beelden te zien van de enorme files op de landwegen, de overvolle stations, rijke families die vertrekken, etc. Uiteindelijk kijken we met de ogen van Denise, die door het huis dwaalt. Een maquette van de kamers en een videocameraatje waren genoeg om het verhaal te vertellen.

DE STORM 2011

Liesbeth Coltof liep al jaren met het plan om Shakespeare’s DE STORM te maken voor 8+. Een stuk over een oudere man die van wrok tot vergeving komt voor 8-jarigen? Laat dat maar aan Liesbeth over.
We zijn op zoek gegaan naar de essentie van het verhaal. Het is allemaal heel erg allegorisch en symbolisch, maar best te begrijpen vanuit de isolatie van tovenaar Prospero. Het werd een interieur-decor, dat staat voor de binnenkant van zijn hoofd; een kubus die zich opent, met alle muizenissen in het hoofd van Prospero erin. De spelers stellen de elementen in dat proces voor. We kregen er de Zapp-prijs voor, werden verkozen tot de tien beste producties van het jaar en het décor kreeg de Wijnbergprijs. In september 2013 speelde de voorstelling in Moskou en daarna ging hij voor de tweede keer op tour door Nederland en Vlaanderen.

SCROOGE! 2018

In de Stadsschouwburg Haarlem speelde rond kerst 2018 SCROOGE!, geen Christmas Carol, dé familievoorstelling voor in de kerstvakantie. Don Duyns maakte een bewerking van het beroemde kerstverhaal ‘A Christmas Carol’ van Charles Dickens. De acteurs van Toneelgroep Het Volk stonden in een concept en decor van Rieks Swarte. De regie was in handen van Javier López Piñón. De professionele acteurs werden bijgestaan door amateurs, door kinderacteurs, dansertjes, een heuse Scottish Dame van Sandy Oliver, poppen en de musici van de Ocobars o.l.v. Hans Thissen. Al met al was het een militaire operatie waar zo’n 150 mensen bij betrokken waren. Het stuk paarde humor en smaak aan een vette Dickensiaanse moraal, bedoeld voor de kijker van nu. (Foto: Ben van Duin).

Cinderella 2019

In september 2019 speelde het Koninklijk Concertgebouworkest CINDERELLA van Sergei Prokofiev. Rieks Swarte bladerde samen met Lin Dai Boogerman in een bewegend sprookjesboek, dat boven het orkest geprojecteerd werd.

Die unendliche geschichte 2020

Tijdens de coronatijd in 2020 was de première voor een bijna lege zaal in het Schauspielhaus in Bochum (D) om de familievoorstelling daarna voor een jaar in de opslag te laten verdwijnen. Vanaf november 2021 kon de voorstelling eindelijk met publiek gespeeld worden. DIE UNENDLICHE GESCHICHTE is een jeugdboek van Michael Ende, dat al 40 jaar een hit is. Het boek is een ode aan de verbeelding en vertelt over de zoektocht van een kind naar de geheimen van het leven. Die zoektocht begint bij het lezen van een geheimzinnig boek. Het lezende kind belandt in het eigen avontuur in het boek, als het het land Fantasia moet redden. Talloze werelden en talloze wonderlijke figuren passeren de revue. De familievoorstelling werd gespeeld in de grote zaal met een enorm draaitoneel vier verrijdbare bouwsels en met achtergrondprojecties. Carly Everaert maakte een enorme hoeveelheid kostuums, die ze baseerde op kindertekeningen.